10 činjenica o cijanobakterijama i algama

Cijanobakterije (modro-zelene alge) su prokariotske alge sa jednoćelijskim, kolonijalnim i trihalnim (filamentoznim) tipom talusa. Imaju višeslojan ćelijski zid, a citoplazma je poijeljena na centroplazmu (nukleoplazmu) i hromatoplazmu (peripalzmu). U centroplazmi se nalaze fibrile DNK (centrična ili prstenasta molekula DNK – Nukleoid – Bakterijski hromosom). U hromatoplazmi u tilakoidima su prisutni hlorofil a, karotenoidi i i pigmenti iz grupe fikobilina / fikobiliproteina (fikocijanin, fikoeritrin i alofikocijanin). Rezervna materija je cijanoficejski škrob. Pored vegetativnih mogu imati i specijalizovane ćelije (heterociste i akinete) u talusu. Česte su u slatkim i marinskim ekosistemima gde mogu izazvati cvjetanje vode. Brojne vrste su toksične. Otrovi modrozelenih algi nazivaju se cijanotoksini. Razmnožavaju se samo bespolnim putem (binarna fisija, dijelovima talusa, sporama itd).
Crvene alge su pretežno marinske bentosne i rijetko slatkovodne. Većina ima višećelijski talus složene građe (trihalni, heterotrihalni, pseudoparenhimatični i parenhimatični). Ćelijski zid sadrži polisaharide (agar, karagenane i gelane), a u citoplazmi se pored ostalih organela nalaze rodoplasti (hloroplasti) sa glavnim pigementima u kombinaciji hlorofil a i d, te pomoćnim pigmentima iz grupe karotenoida i fikobilina fikobiliproteina. Rezervna materija je floridejski škrob. Razmnožavaju se vegetativno (deoba, delovima talusa), bespolno i polno (atipična oogamija: nepokretan muški gamet – spermacija koja nastaje u anteridiji i ženski nepokretan gamet - jajna ćelija koja nastaje u karpogonu).
Zlatne alge obuhvataju jednoćelijske (kokoidne, rizopodijalne i monadne), kolonijalne i višećelijske trihalne i heterotrihalne predstavnike. Mogu biti gimnoplasti, imati ćelijski zid ili kućicu. U hromatoforima su pigmenti hlorofil a i c, karoteni i ksantofili (fukoksantin i violaksantin). Većina pokretnih oblika ima dva biča najčešće različite građe i dužine (heterokontne alge). Razmnožavanje može biti vegetativno (deoba ćelije, fragmentacija), bespolno (zoospore, autospore) i polno (hologamija, izogamija). Obrazuju endogene stomatociste (statospore).
Žuto-zelene alge se nalaze na jednoćelijskom, kolonijalnom, sifonalnom i končastom nivou morfološke organizacije. Aktivno pokretni oblici najčešće imaju po dva biča nejednake dužine i građe (heterokontne alge). Većina posjeduje celulozno-pektinski ćelijski zid koji može biti jednodijelan ili dvodijelan. U pigmentnom sastavu sadrže hlorofil a, c1, c2, β- karoten i ksantofile. Glavna rezervna materija je polisaharid hrizolaminarin. Razmnožavaju se vegetativno, bespolno i samo pojedini rodovi polno (Botrydium - izogamija, Vaucheria - oogamija).
Silikatne alge obuhvataju jednoćelijske i kolonijalne predstavnike. Imaju specifičan izgled usljed toga što je njihov protoplast smješten u dvodijelni silikatni pancir (frustula, teka). Kod mnogih predstavnika na panciru je prisutna rafa (šav). U citoplazmi se nalazi jedno diploidno jedro, krupna vakuola, hloroplasti sa pigmentima (hlorofil a i c, karoteni i ksantofili od kojih je specifičan dijatomin) i rezervne hranljive supstance (ulje, hrizolaminarin i volutin). Razmnožavaju se vegetativno (deoba ćelije) i polno (izogamija, oogamija i autogamija). Iz zigota nastaju karakteristične auksospore. Rasprostranjene su u slatkim i slanim vodenim ekosistemima gde su veoma važni primarni producenti i bioindikatori kvaliteta površinskih voda.
Smeđe alge su višećelijske makroskopske (končast i kormoidan talus), pretežno marinske alge. Ćelijski zid sadrži alginate. U hromatoforima (feoplasti), nalaze se pigmenti hlorofil a i c i karotenoidi od kojih su najzastupljeniji β -karoten i fukoksantin. Rezervne materije su alkohol manit, polisaharid laminarin i ulja. U talusu kod nekih su konstatovane i fizode, u kojima se nakupljaju taninske materije. Pokretni stadijumi ovih algi imaju lokomotorni aparat od dva heteromorfna i heterokontna biča. Smeđe alge se razmnožavaju vegetativno (dijelovima talusa), bespolno (zoospore, tetraspore) i polno (izogamija, heterogamija, oogamija).
Vatrene alge su pretežno jednoćelijske monadoidne, dok su kokoidni i trihalni predstavnici rijetki. Talus je dorziventralne građe sa jednom ili dvije brazde. Mogu biti gimnoplasti, sa celuloznim pancirom ili imati ćelijski zid. Pokretni oblici imaju dva heterokontna biča. U protoplastu se nalaze dinokarion, krupna vakuola, trihociste, hromatofori sa pigmentima (hlorofil a i c, karotenoidi). Specifični su pigmenti iz grupe ksantofila - peridinin, dinoksantin i dijadinoksantin. Rezervna materija je škrob. Razmnožavaju se vegetativno, bespolno i samo neki polno. U vodenim sredinama mogu izazivati cvijetanja pri čemu brojni predstavnici produkuju toksine (dinotoksini).
Euglenoidne alge (Euglene) su jednoćelijske monadoidne (aktivno pokretni) sa bičevima koji mogu biti iste ili različite dužine i građe. Na površini ćelije se nalazi pelikula koja kod nekih omogućuje metaboliju (izvijanje ćelije). Imaju očnu mrlju, jedro, hromatofore sa pigmentima hlorofil a i b i karotenoide. Rezervna materija je paramilon. Neki predstavnici se hrane isključivo heterotrofno (sekundarna pojava). Razmnožavanje je vegetativno i odvija se uzdužnom deobom ćelije (prosto dijeljenje ćelije).
Zelene alge obuhvataju jednoćelijske, kolonijalne, kapsalne, sifonalne i višećelijske predstavnike. Najprimitivniji predstavnici su gimnoplasti, dok se kod složenijih oblika obrazuje celulozno-pektinski zid. U ćelijama se nalazi jedno ili veći broj jedara, kao i veći broj hloroplasta različitog oblika (peharast, zvezdast, pločast, trajkast, sočivast i dr.) – taksonomski karakter. U hloroplastima se nalaze pigmenti hlorofil a i b i karotenoidi, kao i jedan ili veći broj pirenoida. Rezervna materija je škrob. Aktivno pokretni oblici posjeduju bičeve i očnu mrlju. Zastupljeni su različiti tipovi vegetativnog (deoba ćelije, fragmentacija, delovima talusa), bespolnog (zoospore, autospore, aplanospore) i polnog (hologamija, izogamija, heterogamija, oogamija, konjugacija) razmnožavanja.
Alge pršljenčice (Charophyceae) obuhvataju krupne višećelijske alge kormoidne građe talusa (glavni i bočni člankovito građeni izdanci sa nodijima i internodijima) pretežno slatkovodne. Internodije mnogih predstavnika obavijene su jednoslojnom korom. Na rizoidu se uočavaju krtolice (bulbili). Talus raste vršno i kod nekih predstavnika uočava se stipularni vijenac (ćelije koje su u vidu vijenca rapoređene ispod filoida). Pršljenčice se razmnožavaju vegetativno (krtolice / bulbili) i polno (oogamija).